Της Δρος Μαργαρίτας Μαρίνου, ιατρού- ακτινολόγου
Το 1895, ένας Γερμανός μηχανολόγος μηχανικός και φυσικός,ο Wilhelm Conrad Röntgen, για πρώτη φορά παρήγαγε και απεικόνισε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Την ονόμασε ακτίνες Χ – εξαιτίας της άγνωστης μέχρι τότε φύσης τους – σε ένα σκοτεινό δωμάτιο στο Würzburg της Βαυαρίας. Η πρώτη απεικόνιση αφορούσε στο χέρι της συζύγου του, που έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη ακτινογραφία. Σύμφωνα με σχετικά άρθρα, οι εφημερίδες της εποχής ανέφεραν ότι ένας καθηγητής από το Würzburg «χρησιμοποίησε ένα νέο είδος φωτός για να βγάλει φωτογραφίες»’, η London Standard διαβεβαίωνε τους αναγνώστες της ότι δεν πρόκειται για κάποιο αστείο αλλά για μια σοβαρή ανακάλυψη, ενώ και ο ίδιος ο Röntgen πίστεψε αρχικά ότι πρόκειται για μια αυταπάτη, μέχρι που έβαλε το ίδιο το χέρι του στην πορεία αυτών των ακτίνων και τότε είδε τις σκιές των οστών του χεριού του.
Η συσκευή παραγωγής ακτίνων Χ έγινε σύντομα ευρέως διαθέσιμη, ενώ φωτογραφικά στούντιο της εποχής πραγματοποιούσαν πλέον «πορτρέτα οστών». Παρά την αρχική δυσπιστία σε αυτή την νέα μέθοδο, γρήγορα εξαπλώθηκε, έγινε απαραίτητο βοήθημα των τότε ιατρών, ενώ μεγάλη ήταν η συνεισφορά της μεθόδου και στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) αφού υπήρχαν μέχρι και κινητές μονάδες ακτίνων Χ στα μέτωπα. Ο Wilhelm Conrad Röntgen έτυχε μεγάλης αναγνώρισης. Δρόμοι πήραν το όνομα τους από εκείνον. Το 1901 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής για την ανακάλυψη των ακτίνων Χ και όταν ρωτήθηκε τι σκεφτόταν την στιγμή της ανακάλυψης, απάντησε: «I don’t think, I investigate!» (Δεν σκέφτομαι, διερευνώ)
Για πολλά χρόνια ο ιατρικός κόσμος έβλεπε «την σκιά της πραγματικότητας». Μέχρι τις 3 Ιουλίου 1977 οπότε και λειτούργησε ο πρώτος ολοσωματικός μαγνητικός τομογράφος φτιαγμένος από τον Raymond Vahan Damadian, Αμερικανό ιατρό, αφού ο Νικόλα Τέσλα –Σερβοαμερικανός εφευρέτης- έθεσε τις βάσεις από το 1882, όταν περιέγραψε το περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο. Ωστόσο, στο μεταξύ, ο Peter Mansfield, Άγγλος φυσικός και ο Paul Lauterbur , Άγγλος χημικός, είχαν ήδη δημοσιεύσει την πρώτη εικόνα μαγνητικής τομογραφίας το 1973 στην επιστημονική εφημερίδα Nature, που απεικόνιζε δύο σωλήνες με νερό. Το 1977 ο Peter Mansfield κατάφερε να απεικονίσει και μέλος ανθρωπίνου σώματος, συγκεκριμένα ένα δάκτυλο, όχι της συζύγου, αλλά ενός φοιτητή του, ενώ το 2003 μοιράστηκε με τον Lauterbur το Νόμπελ Ιατρικής για την απεικόνιση με Μαγνητικό Συντονισμό (Magnetic Resonance Imaging).
Την 1η Σεπτεμβρίου 1990, μόλις 13 χρόνια μετά την πρώτη απεικόνιση ανθρωπίνου σώματος με μαγνητικό τομογράφο, εγκαταστάθηκε το πρώτο μηχάνημα μαγνητικού τομογράφου στην Κύπρο, στον Άγιο Θέρισσο, στη Λευκωσία. Το Κέντρο σήμερα διαθέτει Αξονικό Τομογράφο Philips 256 τομών, Μαγνητικό Τομογράφο 1,5 Τέσλα Philips Ingenia, Μαγνητικό Τομογράφο 1,5 Τέσλα Siemens Avanto και Μαγνητικό Τομογράφο 3 Τέσλα Philips Ingenia.
Το 1977 για κάποιες εγκάρσιες τομές ενός δακτύλου σε μαγνητικό τομογράφο 0.35 Τέσλα χρειάστηκαν 23 λεπτά. Το 2021 οι ίδιες τομές πραγματοποιούνται σε μαγνητικό τομογράφο 3 Τέσλα σε 2,3 λεπτά. Οι δυνατότητες της Ακτινολογίας είναι ομολογουμένως τεράστιες και προφανώς δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί πλήρως. Αυτό όμως δεν είναι για σκέψη, είναι για διερεύνηση!
Δρ Μαργαρίτα Μαρίνου
Ιατρός Ακτινολόγος – Iατρικό Διαγνωστικό Κέντρο Άγιος Θέρισσος
